- آیا خالقی وجود دارد؟
- چطور ما اینجاییم؟
- آیا جهان انتهائی دارد؟
- آیا می توانیم شیطان را از بین ببریم؟
- آیا ما خدا را ساخته ایم؟
- آیا ما دارای اختیار هستیم؟
- آیا ما خدا خواهیم شد؟
اینها عناوین برخی از قسمت های فصل اول مستندِ سریالیِ درون کرم چاله است، عناوینی که ما را به یاد مباحث الهیاتی در کتاب ها، دانشگاه ها و حوزه های علمیه می اندازد اما این بار در قامت مستندی علمی رخ نموده است. مستندی که با اجرای توانمند مورگان فریمن، بازیگر مشهور آمریکایی همراه است و او همچون پیری خردمند، قرار است ما را از اسرار این کیهان آگاه ساخته و به سوالات تاریخیِ ما انسانها پاسخی نو بدهد.
با مشاهده برخی از قسمت های این مستند، به خوبی درخواهید یافت که این برنامه با زبانی موعظه وار و روایت گونه، سعی در چینش اجزائی از عناصر یک ماجرا را دارد تا برای ما قصه پیدایش جهان، کیستی انسان و کجایی خداوند را روایت کند. اگر تنها چند قسمت از آنرا مشاهده کنید، خواهید دید که چگونه زبانِ صمیمی اما علمیِ این برنامه شما را مجذوب خود خواهد کرد و شما را پایه موعظه های اخلاقی خود، خواهد نشاند.
مشاهده بادقتِ این مستند سریالی برای تمام دین پژوهانی که دغدغۀ دین داری در جامعه ایران را دارند لازم به نظر میرسد، چراکه به راستی جای سوال است که چرا یک برنامه علمی که قرار است کیهان را به بررسی بنشیند، دست بر روی پرسش های الهیاتیِ بشر میگذارد و از دریچه آنها به بررسی موضوع می پردازد؟ جای سوال است که چرا درون کرم چاله، برخلاف عموم مستندهای علمی، قصد دارد به مسائل عرفیِ مطرح در باب دین و دین ورزی ورود کرده و باورهای الهیاتی جوامع را به یافته های علمی و گاه شبه علمی عرضه دارد و پاسخی جذاب و مهیج برای آنها فراهم آورد. پاسخ هایی که معمولا بی نسبت با گزاره های دینی و یا در تضاد با آنها قرار می گیرد و فرد را وارد هاله ای از خیال انگیزی و رویاپردازی با علوم جدید میکند.
در این میان، جای خالی منتقدین سینمایی، الهی دانان و فلاسفه به چشم میخورد. مستندی که بنیان های دینی_معرفتیِ انسان معاصر را هدف قرار داده و به بررسی جذاب و علمی آنها می پردازد و متأسفانه نقد و بررسی درخوری برای آن از طرف الهی دانان و فلاسفه عرضه نشده است. در این زمینه سوالاتی قابل طرح است که به برخی از آنها می پردازیم:
- چطور علم و ادبیات علمی توانست از جایگاه توصیفی خود فراتر رفته و در موقعیتی میان توصیف و تجویز به بررسی مهم ترین مسائل الهیات دست ببرد؟
- چگونه مستندهای علمی به سمت جهت بخشی باورهای الهیاتی حرکت کردند؟
- تا چه اندازه یافته ها و گفته های این مستند علمی بوده و در کدامین قسمت ها و سناریونویسی هایش، ما را از مرز شبه علم عبور داده و مشغول رویا پردازی های خود کرده است؟
- ایده های رویاگونه ای که در این مستند مطرح شده است تا چه اندازه در فضای علمی جهان مورد پذیرش است؟
- مشاهده مستند فوق چه تأثیری بر انگاره های الهیاتی مردم ایران خواهد داشت؟
- نسبت اندیشه های اسلامی با گزاره های موجود در این مستند چیست؟
