دفتر مطالعات نگاه(نهادگفتمان آینده )

کمیل غنایی

چه سرنوشتی در انتظار اندیشه ورزی انسان گونه ما است، در جهانی که همه جا صحبت از برتری هوش مصنوعی در اندیشه است؟ مشاغل اساتید، پژوهشگران و نویسندگان به چه سرانجامی دچار خواهد شد؟ آینده چگونه است؟ هادی صمدی به عنوان یک اندیشمند فعال در حوزه تکامل و اخلاق، از شورمندی آینده تکنولوژیک برای عاشقان علم سخن می گوید. روایت او شنیدنی است.
مدل های بزرگ زبانی در هوش مصنوعی، سامانه ای پیچیده در فرآیند ادراک زبان بشری است. پژوهش در حوزه فوق، از جمله ضروریاتی است که دانشجویان فلسفه و الهیات و پژوهشگران حوزه علوم شناختی و فلسفه ذهن باید به آن بپردازند. مجموعه وبینارهای مدل های بزرگ زبانی، مقدمه ای برای اندیشیدن به مسائل عمیق است، مسائلی که پیش از معرفی وبینار به آنها پرداخته ایم.
یادداشت جذاب و خواندنیِ «آیا مخترع چت جی پی تی میداند دارد چه کار میکند؟» ، حاصل مصاحبه راس اندرسن با سم آلتمن، مدیرعامل شرکت اپن ای آی (openAI) و همکارانش است که درباره شرکت، اهداف مورد توقع آنها و وضعیت امروز چت جی پی تی گفتگو کرده اند. این یادداشت واقعا خواندنی است، در ادامه مهم ترین بخش های آنرا باهم مرور خواهیم کرد تا شناختی نزدیک از این تکنولوژی نوظهور پیدا کنیم.
هوشیو مرجع تخصصی هوش مصنوعی است که به‌روزترین اخبار، مقالات و گزارش‌های مرتبط با هوش مصنوعی در ایران و جهان را منتشر می‌کند. اینطور که به نظر میرسد، محمد شکاری مدیرمسئول این رسانه است. آشنایی با این رسانه میتواند قدمی مهم در مسیر شناخت هوش مصنوعی و تحولات متأثر از آن باشد.
آنچه در ادامه می خوانید، حاصل گفتگوهای من با چت جی پی تی است که سرانجام به معرفی این 6 دانشمند ختم شده است؛ نایجل کامرون، تد پیتر، لوئیس اوویدو، آندریا وسترچی، نیک بوستروم و شوشانا زوبوف. این اندیشمندان باتوجه به نگاه های نو و انتقادی قابل توجهی که داشتند، در اولویت معرفی قرار داشتند و اگر در ادامه مسیر دانشمندان مطرح دیگری نیز یافتم، حتما آنها را به این مقاله خواهم افزود. 
مسئله بودگی هوش مصنوعی، امروز دامنه ای به گسترۀ جهان پیدا کرده و روشن است که در تاریخ معاصر ما، نقشی پیشران به خود گرفته است. اما روایت های متکثری از پیش برندگی این فناوری نوظهور وجود دارد که در مقدمه این نوشتار به ضرورت شناخت آنها اشاره کرده ایم و لیکن ما در ابتدای این مسیر قرار گرفته ایم و تا آن لحظه ای که بتوانیم یک شکل جامع از وضعیت روایت های پیرامون هوش مصنوعی ترسیم کنیم، فاصله بسیاری داریم و شاید پیش از ما، این شما باشید که آن شکل را به ما هدیه می دهید. به هر حال اگرچه این تحقیقات ضروریِ عصر ماست، اما چه کسی می تواند انکار کند که اینها ضروریِ نفس ما نیز نباشد؟
فرض ما بر آن است که اصلی ترین چالش فرهنگ سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران، دوگانه سازی و ایجاد دوقطبی هایی است که افراد را ملزم به موضع گیری و تعیین وضعیت نسبت به یک طرف قطب میکند. این دوگانه سازی ها فرصت نمیدهد تا عموم جامعه بتوانند با یکدیگر تعامل کرده و بیش از تفاهم،موجب افزایش تخاصم میشود.در این باره به بازنمایی گفتگویی بین دکتر دنیوی راد و دکتر علیرضا پیروزمند می پردازیم.
مسئله تجربه دینی که عموما در رشته فلسفه دین مورد بررسی قرار میگیرد، پیش و بیش از آنکه محدود به رویکردهای آکادمیک باشد و تحقیقات علمی برای آن مسئله سازی کنند، این بسترهای عینی جوامع هستند که مبتنی بر رخدادهای انسانی، منجر به پدیداری مسئله میشوند. در اینجاست که اگر رویکردهای علمی ناتوان از درک مسئله ها بمانند و رویکردی برای مواجهه با این قبیل مسائل نداشته باشند، آن سوالات به خود جامعه بازگردانده میشود تا پاسخ، از محل پیدایش پرسش یافته شود. این چرخه معیوب ممکن است تا جایی تداوم یابد که به عنوان مثال، استعمال مواد روان گردان در کلیساها، به یکی از پاسخ ها برای پرسش از چگونگی شناخت خداوند تبدیل شود و برای تجربه معنوی افراد توصیه شود. در ادامه بخوانید سرانجامِ ناکامیِ کلیسای امریکا را که در مواجهه با مسائل الهیاتیِ جامعه اش شکل گرفته است.
فارغ از هر سبک زندگی ای که اختیار کرده باشیم، اگر نتوانیم اندیشه های الهیاتی را با سبک زندگی خود به نسبتی معنابخش برسانیم، احتمالا از روزمرگی و ملالت های تجاربِ تکراری مان، مسیری به سوی ناامیدی و ترس از مرگ در پیش خواهیم گرفت. در ادامه بخش هایی از نوشتار پیتر برگر در کتاب شایعه فرشتگان را خواهیم خواند که به ما نشان میدهد الهیات چگونه میتواند واقعیت را برای ما قابل اعتماد و تجربه های زندگی را به تعالی برساند.
درون کرم چاله، مستندی علمی است که از سالهای 2010 تا 2017 در قالب 8 فصل و 62 قسمت ساخته شد و از طریق شبکه فارسی من و تو ، برای فارسی زبانان سرتاسر جهان به نمایش درآمد. این برنامه که رسالت خود را تبیینی علمی از سه گانه پایه الهیات، یعنی جهان، انسان و خدا گذاشته است، از آن جهت در پرونده الهیات حائز اهمیت شده است که هیچگونه پیش شرطی برای هماهنگی با ادیان ابراهیمی نداشته و به نظر میرسد معمولاً از فرضیه ها و نظریه هایی پشتیبانی میکند که فاصله بسیاری با اندیشه های دینی داشته باشند.