بلندپروازیهای تکنولوژیک همسایه جنوبی
در گزارش اخیر والاستریت ژورنال آمده است که دو غول تراشهساز مشغول مذاکره برای ساخت مجتمعهای کارخانهای عظیم در امارات متحده عربی هستند تا بتوانند در سالهای پیشرو صنعت تراشه را به این کشور منتقل کنند و امارات به سنگبنای سرمایهگذاری جهانی در زمینه هوش مصنوعی در خاورمیانه تبدیل شود. طبق اطلاعاتی که منابع آگاه در اختیار والاستریت ژورنال قرار دادهاند، مدیران ردهبالای شرکت TSMC تایوان که بزرگترین تراشهساز جهان است، اخیرا به امارات متحده عربی سفر کرده و درباره ساخت مجتمع کارخانهای عظیمی در این کشور صحبت کردهاند که بتواند با بعضی از بزرگترین و پیشرفتهترین تجهیزات و امکانات این شرکت در تایوان قابل رقابت باشد. این در حالی است که به گفته منابع آگاه دیگری که در جریان مذاکرات و استراتژیهای احتمالی هستند، شرکت سامسونگ الکترونیکس هم مشغول بررسی امکان ساخت کارخانههای تراشهسازی در امارات در سالهای آینده است. مدیران ارشد این شرکت کرهجنوبی در سفر اخیر خود به امارات متحده عربی درباره این احتمالات صحبت و مذاکره کردهاند.
با این همه اما این مذاکرات و گفتوگوها همچنان در مراحل اولیه قرار دارند و با مشکلات فنی و موانع دیگری مواجه هستند که ممکن است به شکست آنها منجر شود. در شرایط اولیه مورد بحث، بودجه این پروژهها توسط امارات متحده عربی تامین میشود و شرکت Mubadala مستقر در ابوظبی که یک سرمایهگذار حاکمیتی و مشتاق توسعه صنعت تکنولوژی داخلی است، در آنها نقش محوری خواهد داشت. برخی از افراد معتقدند که هدف بزرگتر این مذاکرات، افزایش تولید جهانی تراشه و کمک به کاهش قیمت تراشهها بدون آسیب به روند سودآوری تراشهسازان است. سخنگوی شرکت Mubadala اعلام کرد که MGX یک شرکت تحت حمایت دولت است که در برخی از مهمترین سرمایهگذاریهای ابوظبی در زمینه هوش مصنوعی پیشتاز بوده و تولید تراشههای نیمهرسانا را به عنوان بخش بزرگی از استراتژی در نظر گرفته است و به همین دلیل مرتبا با شرکایی از سراسر دنیا در مذاکره و ارتباط است؛ هرچند در حال حاضر امارات هیچ برنامه خاصی برای ساخت تاسیسات ویژه اعلام نکرده است.
مذاکرات با TSMC و سامسونگ نشان از بلندپروازیهای رو به رشد امارات متحده عربی در زمینه توسعه تکنولوژی و تلاش جهانی برای تامین مالی جهت توسعه فرآیند تولید تراشه دارد که تا حد زیادی برای برآوردن نیازهای رو به رشد ناشی از رونق هوش مصنوعی است. در سالهای اخیر هزینهها به حدی افزایش یافته است که یک کارخانه تولید تراشههای پیشرفته میتواند به ۲۰ میلیارد دلار بودجه نیاز داشته باشد. پروژههایی در مقیاس مورد بحث در امارات متحده عربی شامل مجتمعهای کارخانهای میشوند که میتوانند کارخانههای متعددی را دربربگیرند و روی هم رفته چیزی بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه داشته باشند.
ابوظبی یکی از بزرگترین منابع ثروت دولتی جهان را دارد و Mubadala اعلام کرد که ارزش سبد سرمایهگذاریهای این شرکت تا سال میلادی گذشته حدود ۳۰۰ میلیارد دلار بوده است. مقامات دولتی و مدیران صنعتی میگویند که همچنان موانع فنی و سیاسی مهمی باقی ماندهاند. یکی از دغدغهها این است که تولید تراشه برای استفادههایی مانند شستوشوی ویفرهای سیلیکونی که مدارهای میکروسکوپی روی آنها حک میشوند، به مقادیر زیادی آب بسیار تمیز نیاز دارد. بیشتر آب امارات متحده عربی از طریق فرآیند نمکزدایی تولید میشود و به همین خاطر نیاز به تصفیه اساسی دارد. علاوه بر این، نگرانیهایی هم درباره دسترسی به استعدادهای مهندسی برای جذب نیرو در کارخانههای بزرگ جدید وجود دارد که دور از دفاتر اصلی شرکتها و در کشوری بدون یک زنجیره تامین تراشهسازی هستند. اگر TSMC و سامسونگ در مذاکراتشان جلو بروند، این پروژهها میتوانند پس از دوره رشد تولید مبتنی بر یارانههای دولتی در ایالات متحده، اروپا و آسیای شرقی، موج بعدی توسعه صنعتی را به همراه بیاورند. ایالات متحده آمریکا طبق قانون تراشههای مصوب سال ۲۰۲۲ قرار است مبلغ ۳۹میلیارد دلار کمک مالی را به مجتمعهای ساخت تراشههای داخلی اختصاص بدهد که انتظار میرود این اقدام در کنار ارائه مشوقهای مالیاتی، ارزش بسیار بیشتری داشته باشد. رهبران اروپایی بستههای تشویقی خود را با هم ترکیب کردهاند و تلاش میکنند شرکتهایی از جمله اینتل و TSMC را جذب کنند.
در حالی که TSMC و سامسونگ پروژههای جدید در امارات متحده عربی را بررسی میکنند، از قبل با مقامات دولتی ایالات متحده هم که نگران ارسال تراشههای پیشرفته هوش مصنوعی به چین که شریک تجاری امارات متحده عربی است، گفتوگو کردهاند. این دو شرکت با مقامات دولت بایدن درباره نظارت آمریکا بر فرآیند تولید و صادرات تراشههای تولید کارخانههای امارات متحده عربی صحبت کردهاند، هر چند هنوز جزئیاتی در این مورد به بیرون درز نکرده است. یک سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده آمریکا در این مورد گفت: «در طول دو سال گذشته، ما بهطور گسترده با امارات متحده عربی در زمینه تکنولوژیهای پیشرفته کار کردهایم و این مشارکت در حال حرکت در مسیر درستی است.» به گفته افراد درگیر در این موضوع، سازندگان تراشه انتظار ندارند که گرهگشایی از دغدغههای ایالات متحده در مورد چین به زودی محقق شود و احتمالا ساختوساز این کارخانهها تا زمانی که این اتفاق نیفتد، آغاز نخواهد شد.
هزینهکرد ثروت نفتی برای تنوعبخشی به اقتصاد
امارات متحده عربی یکی از اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و ابوظبی – پایتخت آن- تولیدکننده عمده نفت و گاز طبیعی است. درست مانند دیگر قدرتهای دارای منابع طبیعی در منطقه، ابوظبی در دهههای اخیر به دنبال تنوع بخشیدن به فعالیتهای اقتصادی خود بوده است و از ثروت نفتی خود برای سرمایهگذاری در صنایعی مانند تولید آلومینیوم استفاده میکند.
امارات متحده عربی اخیرا در گامهای بلندی در اقداماتش برای تبدیل شدن به بازیگر مهمی در راستای پیشرفتهای تکنولوژیک برداشته است. سم آلتمن، مدیرعامل اوپنایآی، در میان سرمایهگذاران دیگر با سرمایهگذاران امارات متحده عربی، درباره توسعه چشمگیر تولید تراشهها، قدرت و سایر ملزومات برای توسعه هوش مصنوعی صحبت کرده است؛ مذاکراتی که بر اساس گزارش ماه فوریه گذشته والاستریت ژورنال در نهایت میتواند منجر به سرمایهگذاری بین ۵ تا ۷ تریلیون دلاری در این غول هوش مصنوعی شود.
نهادهای دولتی امارات با سایر شرکتهای بزرگ هوش مصنوعی هم ارتباط برقرار کردهاند؛ از جمله در استارتآپ آنتروپیک نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار سرمایهگذاری کرده و اخیرا برای پیوستن به آخرین دور تامین مالی شرکت اوپنایآی هم مذاکره کردهاند. شرکت اماراتی G۴۲ که در زمینه هوش مصنوعی پیشرو است، در سال جاری میلادی ۱.۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری از مایکروسافت دریافت کرد. همچنین شرکت اماراتی MGX هم با شرکتهایی از جمله بلکراک و مایکروسافت در ماه جاری میلادی در ایجاد صندوقی برای سرمایهگذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در توسعه و ساخت مراکز داده هوش مصنوعی، همکاری کرده است. ابوظبی در گذشته هم در صنعت تراشه سرمایهگذاری کرده و در سال ۲۰۰۸ کنترل عملیات تولید یکی از زیرمجموعههای شرکت AMD را به دست گرفته است. در آن زمان هم بحثهایی در مورد پتانسیلهای ساخت یک کارخانه تراشه در امارات متحده عربی وجود داشت که هرگز محقق نشد. آن زیرمجموعه که GlobalFoundries نام دارد، در سال ۲۰۲۱ سهام خود را در بورس نیویورک برای نخستین بار به عرضه عمومی رساند.
